Page 67 - 2025 жыл күнтізбе Семей++

1845 жылы 22 тамызда Семей облысы Абай ауданында Шыңғыс тауында
бауырында дүниеге келді.

Абайды жеңгелері екі шешенің ортасында тәрбиеленуі себепті Телқара деп
атап кеткен. Ауылда молдадан хат танып, он жасында Семейдегі Ахмет Риза
медресесіне оқуға түседі. Үш жылдай оқып, дін сабақтарымен қатар
шығыстың ұлы классиктері Науаи, Фзули, Саади, Хафиз, Шамси, Саихали
шығармаларын оқып танысады.

Ел билеу ісіне Құнанбай Абайды баули бастайды. Абайды оқудан
ерте тартып алуының себебі де осы болды. Ел қамы үшін әділет жолын
ұстанған Абайдың үстінен арыздар жазылып, абақтыға да отырып шығады.

Абай жасы отыздан аса орыс әдебиетімен таныса бастайды. Семейге
айдауға жіберілген Е.П.Михаэлис бастаған орыстың социал-демократтарымен
танысып, өз бетімен орыстың классиктерінің шығармаларын оқуға қол
жеткізеді.

Абайдың өмірі мен шығармашылығындағы өзекті тақырыпты танып
білу үшін Құнанбай заманы мен Абай өмір сүрген дәуірдің ерекшелігін,
айырмасын жете білу маңызды.

Абайды оқып зерттеген жазушы М.Әуезовтің атап көрсеткеніндей
Абай мұрасының нәр алған рухани үш арнасы: өз халқының мәдени мұрасы
мен Шығыс, Батыс елдерінің рухани қазынасы болды.

Оқи жүріп, іштей толысып жетіле жүріп ақындық өнердің қоғамдық
санада зор тәрбиелік мәнін танып, жасы қырықтан асқан шақта ақындық
өнерге құлай берді.

Адам болу мәселесі сонау тар қапас заманда дүниеге келген ұлы
Абайды ерекше толғандырған. Міне сондықтан да ақынның ғылым, білімге
шығарған өлеңдері бүгінгі күнге дейін маңызын жоғалтқан емес. “Жасымда
ғылым бар деп ескермедім”, “Ғылым таппай мақтанба”, “Білімдіден шыққан
сөз”, Әсемпаз болма әрнеге” атты өлеңдерінің негізгі идеясы мен мақсаты -
Абайдың ұрпақ тәрбиесіне арналғанын көреміз.

Абай өз заманының перзенті ретінде сол дәуір дайындаған көлемде
ұлан-ғайыр еңбек етті. Кемеңгер Абай өлеңді сөздің патшасы, сөз сарасы деп
бағалады. Ол өлең құрылысы жағынан да жұп-жұмыр шығып, артық сөз,
орынсыз ой қосылмай, өлеңнің бас-аяғы теп-тегіс шығуын, мазмұн мен түр
бірлігін керек етеді. Сырты күміс, іші алтын болып өрнектелуін ақындар алдына
жаңа әдебиеттің эстетикалық мұраты ретінде ұсынды.