Ахмет Байтұрсыновтың еңбектеріндегі ұлттық мүдде: бейнедәріс

  • 27.10.2021

2021 жылдың 27 қазаны  күні ШҚО Абай атындағы әмбебап кітапханасының ZOOM платформасында әр сәрсенбі күні «Алаш» жобасы аясында өткізілетін тікелей эфирінде  академик Е.А. Бөкетов атындағы  Қарағанда  мемлекеттік университеті, «Тұлғатану» ғылыми-зерттеу орталығының  директоры т.ғ.к., доцент Нұрсахан Ахметқызы Бейсенбаева «Ахмет Байтұрсыновтың еңбектеріндегі ұлттық мүдде» тақырыбында бейнедіріс өткізді.

Ахмет Байтұрсынов ұлттық мүддені жеке бастың мүддесінен жоғары қоя білді. «Елдің өзін ел сезінуін, өзгелермен тең сезінуін, өзінің ұлтын ер сезінуін, қайраттанып, намыстанып жігерленіп өмір сүруін»  армандады. Сол жолда революционер – демократтарша өмірінің ақырына дейін күресе білді.

Дәріс барысында Нұрсахан Ахметқызы:  Ахмет Байтұрсыновтың  «Маса» өлеңіне тоқталып, «Маса» – патша заманында қазақ халқының басынан кешкен аса ауыр хал-ахуалын айнытпай суреттеп берген, шыншыл көркем шығарма. Қазақ әдебиетінде ешқашан тарихи маңызын жоймайтын дәуір туындысы. «Қырық мысал»  Крыловтан аударма дегенімен, сөзбе-сөз аударма емес. Байтұрсынов Крылов мысалдарының тақырыбын ғана алып, өзінің төл шығармасындай емін-еркін жырлағанын тілге тиек етті. Осы өлеңдері арқылы  Ахмет елді ынтымаққа, бірлікке шақырғандығын айтты.

А.Байтұрсынов М.Дулатовпен бiрiгiп 1913-1917 ж.ж. Орынборда “Қазақ” газетiн шығарды. Онда мектеп, оқу-ағарту iсi, отырықшылық, сауда, ел билеу iсi, Мемлекетiк Думаға қатынас мәселелерiн сөз еттi. Алдыңғы қатарлы елдердi үлгi еттi. Надандықтан құтылудың жолы оқу-ағарту iсi деп қарады. Мектептерге бiлiмдi мұғалiм кадрларын даярлауды көтердi. Қазақ алфавитiн жаңартып араб әрпiне жаңа әлiппе жасады.

«А.Байтұрсыновтың  ағартушылық,  ғалымдық,   қайраткерлік,  ақындық қасиеттерін  сараласаңыз – өзінен бұрынғы үш ғұламаның Абайдың ақындығын, Ыбырайдың ағартушылығын, Шоқанның ғылымдығын, оны

бір өзі  таңдап алғандай. Байтұрсыновтың бойынан  осы үш қасиет бірдей табылған. Өлеңін, ақындық шеберлігін Ахмет Абайша түрлеп, адам бойындағы  надандықты  шенейді,  саналылыққа ел болып бірігуге шақырады»- деді,  Нұрсахан Ахметқызы.

Бүгінгі таңда  Қазақстан Республикасының «Педагог мәртебесі туралы» заңының қабылдануы – Ахмет Байтұрсынов арманының орындалғанының бір белгісі,-   деп дәрісін қорытындылады.

Аталмыш  дәріс кітапхананың «Алаш»  электронды  кітапханасына қосылатын тағы бір тың дерек болары сөзсіз.