Абай облысы– өзінің ерекше табиғаты мен тарихи тұлғаларына бай. Сарыарқаның шексіз жазық далалары маңғаз тау тізбектеріне ұласып, қалың орманы мен тоғайлы шалғынды болып келеді. Осындай алып кеңістікте әр дәуірде өмір сүрген адамдар өздерінің тұрмыстық және шығармашылық бай мұраларын қалдырды.
Біздің ата-бабаларымыздың өмір сүру қажеттілігіне жараған табиғаттың бар байлығы өзен-көлі мен тау-тасы уақыт өте келе ауыз әдебиетінің басты тақырыбына айналып, топонимикалық, тарихи жерлер туралы тамаша аңыз-әңгімелерін ескерткішке қалдырды. Адамдардың ел үшін еткен еңбегі, қамқорлығы, сол жолда жасаған игілікті іс-әрекеттері ел аузынан бүгінгі ұрпаққа дейін жетті. Табиғат ғажайыптары туралы хикаялар мен аңыздар талай ақын-жазушылардың, саяхташылардың шығармаларына арқау болып суреттеліп бейнелеген. Олардың көпшілігі алғашында ауызша тарап, кейіннен жазба түрде қағаз бетіне түскен. Қазіргі әдебиеттегі аңыздар түрлі әдеби дереккөздерде сақталғандықтан күрделі іздеулерді қажет ететіні сөзсіз.
Шығыс Қазақстан өлкесінде Берел және Шілікті қорғандары, Аблайкит будда ғибадатханасы, Ырғызбай, Қозы-Көрпеш-Баян Сұлу, Еңлік – Кебек кесенесі, Ұлы Абайдың Жидебай-Бөрілі мұражайы, Қоңыр әулие үңгірі сынды бай тарихи-мәдени мұралар шоғырланған. «Алтай түркі әлемінің бесігі» деп тегін атамаған. Өлкемізде Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың «Рухани жаңғыру» және «Ұлы даланың жеті қыры» бағдарламаларын жүзеге асыруға қажетті мүмкіндіктер мен ресурстар жеткілікті
Сондықтан, Шығыс Қазақстандағы қасиетті жерлер туралы аңыздарды бір арнаға жинастыруды мақсат етіп, Абай атындағы әмбебап кітапхана әдебиеттердің библиографиялық тізімін дайындап шығарды. Сондай-ақ, Сіздерді қызықтырған мәліметтердің толық мәтіні қажет болса ақпараттық және библиографиялық қамтамасыз ету бөліміне хабарласып, мына мекен-жай бойынша ақпарат алуға болады:
Семей қаласы, Абай даңғылы, 86-үй; тел: 52-43-07
Аблайкит қамалы
Абенова С. Тайны Долины царей // Казахстанская правда. – 2016. – 31 мая. – с. 12
Адрианов А.А. Материалы по археологии Усть-Каменогорского района // Труды Семипалатинского окружного музея. Вып. 2. – Семипалатинск, 1929. – 61 с. (с.43)
«Отсюда уходил на битву Аблай?…» // Вести Семей. – 2017. – 15 августа. – С. 4
Анаш Д. Сібе көлдерінің сәні кіреді // Егемен Қазақстан. – 2016. – 23 қыркүйек (№ 182). – С.7
Электрондық ресурстарға сілтеме:
Монастырь-крепость Аблайкит сегодня //
https://konst-ranet.livejournal.com/11629.html
Мәдениет картасы (Карта культуры) // http://culturemap.kz/kk/object/ablaiykit
Ертіс өзені туралы аңыз
Герасимов Б. Из мира легенд и недавнего прошлого: (Этнографические мелочи) // Записки Семипалатинского подотдела Западно-Сибирского отдела Императорского Русского Географического Общества. – Факсимильное издание. – Семей, 2013. – Вып. 4. – 18 с.
Жанайдаров О. Сто легенд казахской земли. Т.3. – Алматы: Общественный фонд «Сораба», 2014. – 240 с. (92 с.)
Исаева О. Легенды и сказания родного края // История Казахстана: преподавание в школе. – 2008. -№2. – С. 14-19
Ступакова Т.П. Река моего детства // Внеклассная работа в школе. – 2008. – №10. – С. 35 (с. 36)
Щербаков Б. У озера звенящих колоколов. – Алма-Ата: Жалын, 1980. – 78 с. – (с. 42)
Бабалар сөзі. Қазақ мифтері. Жүз томдық. Т. 78. – Астана, 2011. – 448 бет. (б.232; б. 257)
Жанайдаров О. Қазақ жерінің аңызы. Т.3. – Алматы: Общественный фонд «Сораба», 2014. – 240 б. (б.13; б. 184)
Электрондық ресурстарға сілтеме:
Легенда об Иртыше. 25 преданий и легенд ВКО. Туристский информационный центр управления туризма и внешних связей ВКО // http://toureast.gov.kz/ru/
Легенды об Иртыше // http://rj-vko.kz/ru/novosti/2018/08/02/legendyi-ob-irtyishe/
Легенда об Ульбе и Иртыше // http://kray.pushkinlibrary.kz/ru/kraevedenie-vko/9-uncategorised/2569-legenda-ob-ulbe-i-irtyshe.html
Еңлік – Кебек ескерткіші
Ауэзов М. Путь Абая. Т. 2. – Алма-Ата, 1972. – 735 с. (с. 9-10)
Ауэзов М. Избранное. – Алма-Ата: Жазушы, 1967. – 492 с. (с. 392)
Свод архитектурных и монументальных памятников Восточно – Казахстанской области. – Усть – Каменогорск, 2005.- С.123.
Щербаков Б. Путь к Абаю: путевые заметки. – Усть-Каменогорск: Медиа-Альянс, 2005. – 148 с. (с.67-70)
Шербаков Б. Звездная степь Жидебая. – Усть-Каменогорск: «Восток Печать». -2017. – 342 с. (с. 153)
Хашимов М. Памятники Центральной Азии. – Издательство: Сага, 2001
Әуезов М. Абай жолы. Т. 2. – Алматы: Жазушы, 1990. – 624 б. (б. 7-8)
Әуезов М. Таңдамалы шығармалар. Т. 5 Әңгімелер мен пьесалар. – Алматы, 1956. – 493 б. (б.153)
Шәкәрім Қ. Шығармалары: өлеңдер, дастандар, қара сөздер – Алматы : Жазушы, 1988. – 500 б.
Щербаков Б. Жидейбайдың жұлдызды даласы. – Өскемен: Восток-Печать, 2017. – 342 б. (б. 153-157)
Қоңыр әулие үңгірінің кереметі
Ауэзов М. Путь Абая. Т. 2. – Алма-Ата: Жазушы, 1972. – 735 с. (с. 179-185)
Биданова А. Таинственная пещера Коныр-Аулие // Казахстанская правда. – 2016. – 24 сентября. – № 183. – с. 9
Брюханов В.А. Конур-Аулие // Записки Семипалатинского Подотдела Западно-Сибирского отдела Императорского Русского Географического Общества Вып. 6-ой. – Семипалатинск: «П. Плещеев и Ко», 1912. – 232 с. (Оглавление, с.1-3). (Держатель документа Восточно-Казахстанская областная универсальная библиотека имени Абая)
Гуляева Е. Святое место // Наше дело. – 2017. – 5 октября. – С. 6-7
Каскабасов С.А. Казахская несказочная проза. – Алма-Ата: Наука КазССР, 1990. – 240 с. (с. 82)
Кратенко А. Подводное царство Коныр-Аулие (Подводное царство Чингис-хана) // Экспресс К. – 2011. – 17 февраля. – № 28
Часнык Л. Таинственное озеро, которого нет на географических картах // Рудный Алтай. – 2005. – 18 октября. – С. 4
Әуезов М. Абай жолы. Т. 2. – Алматы: Жазушы, 1990. – 624 б. (б. 135-139)
Иманғали М. Қоңыр әулие үңгірі жайындағы аңыз бен ақиқат // Дидар. – 2016. – 13 тамыз. – Б.11
Кәрібаев Б. Қоңыр Әулие // Абай. – 2012. – №4-5-6. – Б. 91-96
Шәкәрім. Энциклопедия / бас. ред, Е. Б. Сыдықов. – Семей, 2008. – 864 б. (б. 498)
Медеуханұлы Ә. Қоңыр әулие үңгірі жайында не білеміз // Семей таңы. – 2018. – 16 қаңтар. – Б. 6
Омаш А. Абайдың қолы тиген “Қоңыр әулие” қазақ үшін қасиетті // Ертіс өңірі. – 2017. – 13 қыркүйек. – Б. 10
Тарихи жәдігерлер сақталуы керек //Семей таңы. – 2017. – 22 тамыз. – 1 б.
Электрондық ресурстарға сілтеме:
КоңырАулие // http://voyage.com.kz/assets/documents/svyatyyemestakonurauliye.pdf
Кратенко А. Подводное царство Коныр-Аулие (Подводное царство Чингис-хана) // Экспресс К. – 2011. – 17 февраля (№ 28) http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1297944240
«Қозы Көрпеш – Баян сұлу» туралы махаббат дастаны
Киргизское народное предание о могиле Козу-Курпеч и Баян-Сулу // Дала уалаяты газеті (Литературные образцы) / сост. Субханбердина У. – Алма-Ата: Наука, 1989. – 726 с. (с.36)
Козы-Корпеш и Баян-сулу (Кушмуринский список) // Валиханов Ч. Собрание соч. Т. 3. – Алма-Ата: из-во Академии наук Казахской ССР, 1964. – 663 с. (с. 53)
Козы-Корпеш и Баян-Сулу: казахский романтический эпос // Песни великой степи. Казахский фольклор. – М.: НП «Культура Евразии», 2009. – 688 с. – («Классика литератур СНГ») (с. 79)
Кратенко А. Пуговица для Баян-Сулу // Рудный Алтай. – 2007. – 22 мая. – С.4
Сердалина С. (специалист областного историко-краеведческого музея г. Семей) Предания старины… // Вести Семей. – 2017. – 15 августа. – с. 4
Чеканинский И.А. Казакская поэма Козу Курпеш и Баян Слу // Сюжет параллели и библиография. – М., 1929
Щербаков Б. Любовь, потрясшая великую степь: к 1500-летию казахского эпоса “Козы-Корпеш и Баян-Сулу” // Деловой Усть-Каменогорск. – 2002. – №10. – С. 30-31
Бабалар сөзі. Топонимдік аңыздар. Т. 80. – Астана, 2011. – б.40
Қозы Көрпеш –Баян Сұлу // Әуезов М. Шығармаларының елу томдық толық жинағы. 28-т. – Алматы: Жібек жолы, 2007. – 440 б. (197-235)
Қозы Көрпеш – Баян Сұлу: қазақ эпосының шоқтығы. – Астана: Фолиант, 2002. – 696 б.
Рахман қайнары
Герасимов Б. Из мира легенд и недавнего прошлого. (Этнографические мелочи) // Записки Семипалатинского подотдела Западно-Сибирского отдела Русского географического общества. Выпуск 4. 1909г. (Факсимильное издание). – Семей, 2013. – 400 с.
Легенды Алтая: сборник. – Усть-Каменогорск: Центральная городская библиотека, 2012. – 86 с. (с. 32-35)
Минеральные воды и кумысолечебные места // Алтай-историко-статистический сборник по вопросам экономического развития. – Томск, 1890. – 437 с. (с.225). (Держатель документа Восточно-Казахстанская областная универсальная библиотека имени Абая)
Сапожников В.В. Пути по русскому Алтаю. – 167 с. (с. 148). (Держатель документа Восточно-Казахстанская областная универсальная библиотека имени Абая)
Алтай аңыз-әңгімелері. жинақ. – Өскемен: Орталық қалалық кітапхана, 2012. – 43 б. (б. 31)
Анаш Д. Отандық туризм: іркілістен ізденіске дейін // Егемен Қазақстан. – 2017. – 11 шілде. – Б.1, 11
Киргизбаева, Б. М. Катонқарағай өлкесі – Шығыс Қазақстан аумағының маржаны // География, биология, экология орта мектепте. – 2016. – № 4. – 5-8 б.
Электрондық ресурстарға сілтеме:
Целебная сила подземелья (Легенды о Рахмановских ключах) // http://kray.pushkinlibrary.kz/ru/legendy-vko/9-uncategorised/2037-tselebnaya-sila-podzemelya-legedy-o-rakhmanvskikh-klyuchakh.html
Чудо чудное // http://yk.kz/town/tur/tur-berkur
Алтай өлкесіндегі Мұзтау (Белуха) шыңы
Горбунов А.П. Горы Центральной Азии: толковый словарь географических названий и терминов. – Алматы: Искандер, 2006
Жандаев М.Ж. Природа Залийского Алатау. – Алма-Ата: Казахстан, 1978
Кутузов М. Тайны трехглавой Белухи // Иртыш сегодня. – 2003. – 11 сентября. – С.7
Легенды Алтая: сборник. – Усть-Каменогорск: Центральная городская библиотека, 2012. – 86 с. (с. 13-20)
Мурзаев Э.М. География в названиях. – М., 1982
Павлюшин В. Белая гора, сокровенное чудо // Наука и религия. – 2010. – №3. – С. 37
Поспелов Е.М. Туристу о географических названиях. – М., 1988
Рерих Н. Алтай-Гималаи: путевой дневник. – Рига: Виеда, 1992. – с. 291
Алтай аңыз-әңгімелері: жинақ. – Өскемен: Орталық қалалық кітапхана, 2012. – 43 б. (б. 36)
Ботақара Е. Мұзтауға шығып, Астананың туын тігіпті //Дидар. – 2018. – 12 шілде. – 16 б.
Электрондық ресурстарға сілтеме:
Павлюшин В. Чудь и Белая гора // Дельфис. – 2011. – № 2 (66) // http://www.delphis.ru/journal/article/chud
Зенков В. «Белуха-2014» – путешествие по Казахстанскому Алтаю (часть II, III, IV) // https://yvision.kz/post/433573
Марқакөл аңызы
Жанайдаров О. Легенды древнего Казахстана: детская энциклопедия Казахстана. – Алматы: Аруна, 2007. – 248 с. (с.218)
Жемчужины Казахстана / сост. Макашев А.Т. – Алма-Ата: Кайнар, 1983. – 383с. (с. 358)
Каскабасов С.А. Казахская несказочная проза. – Алма-Ата: Наука КазССР, 1990. – 240 с. (с. 184)
Легенды Алтая: сборник. – Усть-Каменогорск: Центральная городская библиотека, 2012. – 86 с. (с. 34-35)
Михайлов В. Маркаколь. – Алма-Ата: Кайнар, 1983. – С.15-17, 19-21, 83
Озеро легенд // электронный документ из газеты «Титан». (Держатель документа Восточно-Казахстанская областная библиотека им. А.С. Пушкина spravka@pushkinlibrary.kz)
Тортархан Е., Слембаева К.У. Легенды и стихи о реках и озерах Восточного Казахстана. Школа-гимназия №3 // «Чистяковские чтения-2010» Сборник материалов регионального семинара 29 апреля 2010 года. Часть 1. – Усть-Каменогорск
Әбілхан С. Марқакөлге ғана біткен майқан балығы-мұз дәуірінің символы: [жаңа жоба: Шығыстың жеті бренді] // Дидар. – 2013. – 8 ақпан. – б. 13
Алтай аңыз-әңгімелері: жинақ. – Өскемен: Орталық қалалық кітапхана, 2012. – 43 б. (б. 29)
Жанайдаров О. Ежелгі Қазақстан аңыздары: Қазақстан балалар энциклопедиясы. – Алматы: Аруна, 2007. – 248 б. (б.223)
Электрондық ресурстарға сілтеме:
Маркаколь – озеро в Восточном Казахстане: описание. Водные ресурсы Казахстана //
Маркаколь – озеро // http://galt-auto.ru/publ/299-1-0-557
Күшікбай батыр асуы
Ауэзов М. Повести и рассказы / пер. с каз. – Алма-Ата: Жалын, 1984. – 512 с. (с. 8-10)
Шербаков Б. Звездная степь Жидебая. – Усть-Каменогорск: «Восток Печать». – 2017. – 342 с. (с. 120-121)
Әуезов М. Қорғансыздың күні // Әуезов М. Кінәмшіл бойжеткен. әңгімелер және повесть. – Алматы: Жалын, 1994. – б. 365 (б. 11-12)
Бабалар сөзі: жүзтомдық.. Т. 78. Қазақ мифтері. – Астана: Фолиант, 2011. – 448 б. (б. 209)
Жанайдаров О. Қазақ жерінің аңызы Т.3. – Алматы: Общественный фонд «Сораба», 2014. – 240 б. (б.13; б. 184)
Смайыл Қ. Күшікбай батыр // Орталық Казақстан. – 2015. – 15 декабря
Щербаков Б. Жидейбайдың жұлдызды даласы. – Өскемен: Восток-Печать, 2017. – 342 б. (б. 120-121)
Электрондық ресурстарға сілтеме:
Перевал батыра Кушикбая // http://www.ertegi.ru/index.php?id=3&idnametext=370&idpg=1
Қиын-Керіш шатқалы
Щербаков Б. У озера звенящих колоколов. – Алма-Ата: Жалын, 1980. – 80 с., 8 л. ил. (с.5-8)
Әбілхан С. Қиын Керіштей жұмбақ жаратылыс жер бетінде // Дидар. -2015. -15 қазан. – Б. 14
Электрондық ресурстарға сілтеме:
Киин-Кириш. «Город духов» // Журнал У-Калейдоскоп. – 2014. – 22 августа 2014 г. //
https://ru-ru.facebook.com/ukaleydoskop/posts/1462494244014322:0
Исаченко А. Киин-Кириш. Стихотворение // https://www.chitalnya.ru/work/1849650/
Шілікті ескерткіштері
Жаутиков Т. Золотоносность Шиликтинской долины // Научные
исследования и реконструкция шиликтинского золотого человека. Отчет. Астана, 2007. – С.103
Очерки истории Рудного Алтая. – Усть-Каменогорск : [б. и.], 1970.
Толеубаев А.Т. К вопросу о происхождении сырья золотых украшений из Шиликты // Сборник материалов с конференции «Алтай – золотая колыбель тюркского мира». – Усть-Каменогорск. – 2013. – С.182
Толеубаев А. Т. Проблемы эпохи бронзы и раннего железного века Казахстана: избранные труды и статьи Т. 1. Қазақстан археологиясының қола және ерте темір дәуірі мәселелері : таңдамалы еңбектер мен мақалалар = Some issues of the Bronze Era and the Early Iron Age in Kazakhstan : selected workes and articles. – Алматы : Service Press, 2013. – 520 б.
Шығыс Қазақстан: бейбітшілік пен жасампаздық – Восточный Казахстан: согласие и созидание – East Kazakhstan: harmony and creativity: Фотоальбом. – Усть-Каменогорск: «БМ плюс», 2016. – 254 б. (б. 105)
Смағұлова Ә. Сыр тұнған Шілікті // Семей таңы. – 2012. – 12 маусым. – Б. 6
Электрондық ресурстарға сілтеме:
Чиликтинские курганы // http://yk.kz/town/tur/tur-chil
Берел қорғанының құпиялары
Абенова С. Тайны Долины царей // Казахстанская правда. – 2016. – 31 мая. – С. 12
Жанайдаров О. Легенды древнего Казахстана: детская энциклопедия Казахстана. – Алматы: Аруна, 2007. – 248 с. (с.34 Легенда об аримпасах)
Шимырбаева Г. Золото Береля: мифы, легенды и реальность // Казахстанская правда. – 2007. – 20 декабря. – С.8
Берел құпиялары // Сарбаз. – 2017. – 18 тамыз. – Б. 9
Қасым А. Сақ дәуірінің сарқыты // Егемен Қазақстан. – 2017. – 2 тамыз. – Б. 12
Кенжеханұлы М. Тарихымыз беріден емес Берелден басталады // Дидар. – 2017. – 13 шілде. – Б. 16-17
Самашев З. Берел = Berel; Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі, ғылым комитеті, Ә. Х. Марғұлан атындағы Археология институтының Астана қаласындағы филиалы. – Алматы : Таймас, 2011. – 236 с.
Шығыс Қазақстан облысы археологиялық ескерткіштерінің тізбесі = Cвод археологических памятников Восточно – Казахстанской области. – Өскемен: б. ж., 2006. – 254 с.
Шығыс Қазақстан: бейбітшілік пен жасампаздық – Восточный Казахстан: согласие и созидание – East Kazakhstan: harmony and creativity: Фотоальбом. – Усть-Каменогорск: «БМ плюс», 2016. – 254 б. (б. 97)
Электрондық ресурстарға сілтеме:
Берель // http://kray.pushkinlibrary.kz/ru/sakralnaya-geografiya-vostochniy-qazaqstan/berel.html
Семейдегі «Святой ключ» – Қасиетті бұлақ аңызы
Алексенский Д. (священник) Краткое сказание о чудотворной иконе Божией Матери, именуемой Абалацкою, о чудотворной же копии с нея, находящейся в городе Семипалатинске и о Святом ключе. – Семипалатинск: Тип. Семипал. Обл. Прав., 1899. – 46 с., 5 фотогр. (электронный документ. Держатель документа Восточно-Казахстанская областная универсальная библиотека имени Абая.)
Биданова А. Легенды Святого Ключа // Вести Семей. – 2014. – 26 августа. – С. 5
Гуляева Е. Легенды святого ключа // Наше дело. – 2014. – 31 июля. – С. 6
Жуков П. Легенды Святого Ключа // Казахстанская правда. – 2007. – 19 января. – С. 7
Кашляк В.Н. Семипалатинский Святой ключ. – Семей, 2010
Кашляк В.Н. Храмы Семипалатинска: прошлое и настоящее. – Семипалатинск, 2004. – 610 с. с фотогр. (с. 78-80)
Жуков П. Святой ключ: вчера и сегодня // Спектр. – 2002. – 15 ноября. – С. 8
Электрондық ресурстарға сілтеме:
Православие в Прииртышье – Семипалатинск. Официальный сайт Семипалатинского благочиния. Святой ключ // http://pravsobor.kz/SVYATOI_KLUCH.html
Святой ключ – источник жизни. Объектив Восток // http://obvk.kz/2017/10/14/
«Ырғызбай әулие» кесенесі
Актайлақ би. – Алматы: Творч. «Журналист» фотостудиясы, 1991, с. 69.
Касым А. Финансирование комплекса Ыргызбай ата // Егемен Қазақстан. – 2017. – 21 тамыз. – Б. 7 (Извлечение из статьи и перевод на рус.яз, специалиста библиотеки Кайсиной О. Держатель документа Восточно-Казахстанская областная универсальная библиотека имени Абая)
Құсайынұлы Б. Ақсуат өңірінің ұлы адамдары туралы тарихи деректер. – Алматы: «Құрмет» баспасы, 2005. -108 бет. (б. 72)
Бабалар сөзі. Т.78 т. Қазақ мифтері. – Астана: Фолинат, 2011. – б. 188 (б. 188)
Қасым А. Ырғызбай кешеніне қаржы бөлінді // Егемен Қазақстан. – 2017. – 21 тамыз. – Б. 7
Қуантайұлы Н. Құнанбайды емдеген Ырғызбай әулие кесенесі қайта бой көтерді // Айқын. – 2015. – 11 сәуір (№ 65). – Б. 6
Өзбекұлы С. Мұра. – Алматы: Кайнар, 1992. – С.125
Сәтиев Х. Ырғызбай ата кесенесі – еліміздің киелі жерлері қатарында // Семей таңы. – 2017. – 15 қыркүйек. – Б. 1
Ыргызбай-ата // Аксуат арайы. – 1990. – 9 октябрь
Ырғызбай әулие кітабы. – Семей: BasPrint.Университет Шакарима, 2018. – 187 б.
Электрондық ресурстарға сілтеме:
Мавзолей Ырғызбай-ата. Рухани Жаңғыру // http://ruh.kz/ru/geo/view/mavzolei_irgizbaiata
Мавзолей Ыргызбай-ата (подробное описание мавзолея) Усть-Каменогорск спортивный //
http://yka.kz/publ/mavzolej_yrgyzbaj_ata/38-1-0-3300
Как Ыргызбай вылечил Кунанбая. Сайт История Казахстана //
https://e-history.kz/ru/publications/view/kak_irgizbai_vilechil_kunanbaya__4192
Ақбауыр үңгірі
К вопросу о топонимике района Акбаур. Записки Усть-Каменогорского филиала Казахского Географического общества. Региональные аспекты устойчивого развития геосистем Алтае-саянской горной страны. Сборник статей международной научно-практической конференции. – Усть-каменогорск: Рудный Алтай, 2009. – Вып.3 – 244 с.
Кратенко А. Предчувствие прошлого или Алтайская одиссея Евгения Курдакова // Экспресс К. – 2001. – 27 сентября. – С. 4
Куликова Е.Н., Недосекова И.Ю. Акбаур – природно-исторический комплекс Восточного Казахстана: монография. – Усть-Каменогорск, 2017. – 91 с.
Куликова Е.Н., “Учебно-исследовательский экобиоцентр” акимата г. Усть-Каменогорска Акбаур как комплексный природно-исторический памятник Верхнего Прииртышья. – Усть-Каменогорск (электронный документ)
Курдаков Е. Ак-Баур: тайны и открытия. О памятнике древнейшей письменности находящемся в казахстанском Алтае. – Усть-Каменогорск, 2008. – 148 с., фотогр.
Самашев, З.С. Наскальные изображения Верхнего Прииртышья. – Алма-Ата: Гылым, 1992. – 288 с.
Черников. Казахстан в эпоху бронзы. М: Наука, 1960.-147с.
Аупбаев Ж. Жұмбақ жер тақырыбы // Жалпы тарих және құқықтану мектепте, колледжде және ЖОО-да // 2017. – №2-3. – Б. 34
Шығыс Қазақстан: бейбітшілік пен жасампаздық – Восточный Казахстан: согласие и созидание – East Kazakhstan: harmony and creativity: Фотоальбом. – Усть-Каменогорск: «БМ плюс», 2016. – 254 б. (б. 108)
Электрондық ресурстарға сілтеме:
Ак-Баур. Опыт познания (Статьи и книги об уникальном памятнике эпохи неолита «Ак-Баур» // http://ak-baur.kz/
Ак-Баур – неолитический храмовый комплекс. Авторский проект Владимира Соболева //
https://vsobolev.com/ak-baur-neoliticheskiy-hramovyiy-komplex/
Ак-Баур – обсерватория каменного века // http://yk.kz/town/tur/tur-akbaur