Борис Васильевич Монахов 1939 жылы 20 қазанда Семейде (Қазақ КСР) танымал экономист отбасында дүниеге келген. Орта мектепті және Семей медициналық институтының емдеу факультетін ойдағыдай бітірген ол 1962 жылдан бастап Семей облыстық онкологиялық диспансерінде онкологиялық хирург болып жұмыс істей бастады, онда онкологиялық қызметті ұйымдастырумен, сонымен қатар хирургиялық және химиотерапевтік бөлімнің жұмыстарымен айналысты. Б.В.Монахов медициналық институттың 4-курсында ғылыми зерттеулермен айналыса бастағандығы оның болашақ тағдырын айқындады. Әлемнің жетекші фармаколог-онкологтарының бірі, РСФСР-дің еңбек сіңірген ғылым қайраткері, профессор Н.Н.Петров атындағы Ленинград онкология ғылыми-зерттеу институтының профессоры Николай Васильевич Лазарев Б.В.Монаховтың зерттеулеріне қызығушылық танытып, талантты жасты аспирантураға оқуға шақырады.
Б.В.Монаховты аспирантураға қабылдап, оны дайындауға Қазақстанның онкологиялық қызметінің және Қазақстан онкология және радиология ғылыми-зерттеу институтының негізін қалаушы, профессор Сәкен Нұғманұлы Нұғманов шын мәнінде үлес қосты. 1967 жылы Б.В.Монахов көрнекті совет ғалымы Николай Васильевич Лазаревтың жетекшілігімен кандидаттық диссертациясын қорғады.
Аспирантураны мерзімінен бұрын бітіргеннен кейін Б.В.Монахов Әскери-медициналық академияда жұмыс істеді, онда профессор С.Н.Нұғмановтың тапсырмасы бойынша профессор З.М.Волынскиймен профессор клиникаларында ас қорыту жүйесінің созылмалы ауруларын диагностикалау мен емдеудің заманауи әдістерін зерттеді. Осыдан кейін Монахов Алматыға қоныс аударып, өзі ғылыми қызметкер болған Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институтында жұмыс істей бастайды.
1980-1995 жылдары Ісіктердің клиникалық профилактикасы және химиотерапиясы кафедрасының меңгерушісі, 1987-1995 жж. – ҚазҰҒЗИ директорының ғылыми-клиникалық жұмыстар жөніндегі орынбасары. Б.В.-ның ғылыми зерттеулері республикада өңеш қатерлі ісігімен сырқаттанушылықтың төмендеуіне ықпал етті.
Б.В.Монахов бас пен мойынның, өкпенің, асқазанның және өңештің қатерлі ісіктерінің химиотерапиясын жақсартудың бірқатар әдістерін жасады, олар халықаралық онкологиялық конгресстер мен съездерде оң бағаланды.
1979 жылы профессор Н.Н.Петров атындағы Ленинград онкология ғылыми-зерттеу институтында «Өңеш пен кардияның ісік алды аурулары мен қатерлі ісіктерін белсенді анықтау» тақырыбында докторлық диссертациясын қорғады. MD (1980)
1991 жылы «Онкология» мамандығы бойынша профессор ғылыми атағы берілді.
1980-1995 жж. Ісіктердің клиникалық алдын алу бөлімінің меңгерушісі, 1987-1995 жж. – ҚазҰҒЗИ директорының ғылыми жұмыстар жөніндегі орынбасары.
1995 жылдан – АММИ онкология, маммология және сәулелік терапия кафедрасының профессоры. Ол «Онкология» мамандығы бойынша клиникалық ординаторларға арналған бағдарлама мен оқу жоспарын жасап шығарды, олар қазір де кеңінен қолданылады. Студенттер мен мұғалімдерге арналған көптеген әдістемелік ұсыныстар қайта қаралды.
Монахов Б.В. 15 жыл бойы кафедраның ғылыми студенттік үйірмесінің жетекшісі, ғылыми-зерттеу жұмыстарына жауапты профессоры. Сол кездегі оның ғылыми бағытының негізгі бағыты сүт безі мен қуық асты безі обыры мен бүйрек ісігінің консервативті терапиясының әдістерін жетілдіру болды, ол Парижде, Лондонда және Родоста (Греция) өткен халықаралық конгрестерде баяндама жасады.
Еуропалық медициналық онкология қоғамының (ESMO) толық мүшесі, ісіктердің клиникалық химиотерапиясы бойынша маманы.
Қатерлі ісікке қарсы күресті ұйымдастырудың жаңа әдістерін әзірлеу, онкологиялық аурулардың жиі кездесетін түрлерінің алдын алу, диагностикалау және емдеу бойынша 296 ғылыми жарияланымның (оның ішінде 21-і шетелде), 5 монографияның, 15 әдістемелік нұсқаулардың авторы. Қазақстанда, Ресейде, Өзбекстанда, Түркіменстанда 18 өнертабыс әзірленіп, енгізілген. Ресейдің 1 патентін, Қазақстанның 1 патентін алған.
Негізгі ғылыми еңбектері: «Қатерлі ісіктің алдын алу жолдары» (бірлескен автор), «Өңештің ісік алды аурулары мен обырын белсенді анықтау», «Созылмалы эзофагит», «Пармелия репаративті регенерацияның стимуляторы ретінде» (бірлескен автор), «Рефлюкс эзофагитін белсенді анықтаудың, емдеудің және медициналық тексерудің заманауи әдістері» (бірлескен автор).
Оның жетекшілігімен 16 кандидаттық және 1 докторлық диссертация дайындалды.
Қазақстан Республикасының практикалық дәрігерлері үшін ас қорыту жүйесінің созылмалы ауруларын диагностикалау мен емдеудің жаңа әдістерін үйретуге бағытталған 20-ға жуық облыстық, қалалық ғылыми-тәжірибелік конференциялар ұйымдастырып, онкологиялық аурулардың айтарлықтай төмендеуіне ықпал етті.
Өңеш пен асқазанның бірқатар ауруларын тиімді емдеуге мүмкіндік берген «Эзофагит» республикалық ғылыми-өндірістік бағдарламасының авторы.
Б.В.Монахов «Онкология мәселелері» халықаралық журналының редакциялық алқасының мүшесі, «Қазақстан денсаулық сақтау» журналының редакциялық алқасының мүшесі, «Эскулапиус» журналының ғылыми кеңесшісі бола отырып, қоғамдық жұмысқа көп күш жұмсады, медицина факультетінің оқу-әдістемелік комиссиясының мүшесі
Марапаттары: КСРО ВДНХ күміс медалінің иегері, КСРО денсаулық сақтау үздігі, КСРО өнертапқышы, онкология номинациясы бойынша Казминздравтың 1 гранты, «Алтын дарігер» құрметті атағын алған.
Өмірінің соңғы жылдарында әйелі дәрігер Г.А.Монахова және кіші қызы дәрігер Т.Б.Монаховамен бірге «Тері ісігін (базалиома, жалпақ жасушалы тері ісігі), трофикалық жараларды хирургиялық емес емдеудің отбасылық әдісін жасады. Қазіргі уақытта бұл бағытта қызы дәрігер Т.Б.Монахова белсенді айналысуда.
Б.В.Монахов әулетінде 6 дәрігер бар. Оның ішінде 3 ұрпағы онколог дәрігерлер.
2021 жылдың 13 мамырында көрнекті тұлға, бірегей дәрігер, профессор Монахов Борис Васильевич дүниеден өтті.
Литература:
Кайракбаев М.К., Монахов Б.В. Пути предупреждения рака. — Алма-Ата, 1974. — 135 с.
Кто есть кто в медицине. Т.1. — Алматы: КАзГМИ, 2002. – С.155
Монахов Б.В. Активное выявление предопухолевых заболеваний и рака пищевода. — Алма-Ата, 1984. — 159 с.
Монахов Б.В. Разработка и апробация методов активного выявления предопухолевых заболеваний и рака пищевода и кардии: автореферат. Диссертации д-ра мед. наук. — Ленинград, 1979. — 34 с.