Алаш қайраткері – Әлімхан Ермеков және Ақжан Әл-Машани: бейнелекция
2021 жылдың 7 сәуір күні ШҚО Абай атындағы кітапханасы Zoom платформасында тікелей эфирде әр сәрсенбіде шығатын «Алаш» жобасы аясында «Алаш қайраткері – Әлімхан Ермеков және Ақжан Әл-Машани» тақырыбында А.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Қазақстан тарихы кафедрасының профессоры, т.ғ.д., Дүкенбаева Задаш Оразғалиқызы бейнелекциясын ұсынды. «Кеңес тұсындағы имандылық, иман үшін күрес ассоцациялануы…Қазақта өзімізге белгілі атақты Ә.Ермеков туралы неге көп уақытқа дейін білмей келдік» деген ой тоғысында сөз қозғаған проф. З.Оразғалиқызы Ә.Ермековтің ғұмырнамасына тоқталып, Ақжан Әл-Машани екеуінің рухани үндестігі жайында әңгімеледі.
Әл-Фарабиді қазақ еліне қайтарған Әл-Машанидің бір табан математика ғылымына да өте жақын болғанын тілге тиек ете келіп, дәріскер әбжат ілімі туралы да ақпарат берді. Екі ұлы тұлғаның да бір жердің тумасы болып, елге қызмет етулері, яғни Ә.Ермековтің Семейге сіңірген еңбегі, А.Машанидің осы Семей қаласындағы 1930 жылдардың бас кезінде болған Абыралы көтерілісіне қатысуы, «Саужай» жетім балалар орталығын ашуы екі ғұламаның, алаш қайраткерлерінің ортасындағы үлкен үндестіктің жатқанын баса айтты. «Ә.Ермековтің А.Машаниге ғылымда үлкен ықпалының тигендігін айту» бұл менің үлесім деген дәріскер, екі алыптың Семей өңіріне, тек қана Семей емес, қазақ еліне әлемді танытуға сіңірген еңбектері орасан екенін жеткізді.
«Ақжан Әл-Машанидің ғұмырындағы биік белесі, Әл-Фарабиді туған халқымен қауыштыруы, саналы 60 жылдай уақытын осы Әл- Фарабиді зерттеуге жібергенін, оның Отырар жерінде кіндік қаны тамған, Қыпшақ перзенті екендігін дәлелдеуі, Әл-Фараби мен Абайды үндестіруі Абайдың 150 жылдығына арнап «Әл-Фараби және Абай» деп аталатын еңбегінің шығуы Ә.Машанидің қазақ халқы үшін баға жетпес тартуы» деп өз бағасын берді. Дәріскер З.Оразғалиқызы қазақ халқының бір туар екі перзенті де елі үшін аянбай еңбек еткен ұлы тұлғалар. Ә.Ермеков салған сара жолмен жүріп, өмірден өз үлесін таба білген Әл-Машани ғұмыры да ерекше екендігін баяндай отырып, «Өскелең ұрпақ осы тұлғалар жайында әлі де зерттемелер жасауы тиіс, ал біз орта буын әр уақытта да жастарға олар туралы айтып отыру азаматтық парызымыз» дей келе, онлайн тыңдармандарының сауалдарына жауап берді. Дәріс соңында Zoom платформасында тікелей эфирге қатысушы оқырмандар да «Алаш арыстары әлі де зерттеле түсіп, тың деректермен толығу қажет» деген өз пікірлерін жолдап жатты…