Ұлы Отан соғысы (1941-1945) 1418 күнге созылды. Семей жерінен де талай боздақтар майдан даласына аттанып, олардың бірталайы туып-өскен Ертіс жағасына орала алмады. Тек дәм тартып, аман қалғандары ғана жеңіспен қайтты.
Семей қаласы Ұлы Отан соғысы жылдары ірі мобилизациялық орталық болып саналғандығы мәлім. Бұл қалада «Бәрі де майдан үшін!» деген ұранмен тылдағы еңбеккерлер аянбай тер төкті. Ұрыс даласына азық-түлік өнімдері мен әскери құрал-жабдықтар жөнелтіліп отырды.
Ұлы Отан соғысының жеңіспен аяқталғанынан 65 жылдан астам уақыт өтсе де, жылдар жылжып ұрпақ жаңарып жаста да, отты жылдардың оқиғалары халық жадынан өшпек емес. Жалпыға мәлім ХХ ғасырдың елеулі оқиғасы болып саналатын Ұлы Отан соғысы көлемі және адам шығыны жөніннен дүниедегі ең жойқын, ең қырғын соғыс болды. Соғысқа 61 мемлекет тартылды, оған жер шары халқының 80 пайызы қатысты.
Семейден аттанған ер-азаматтарымыз Мәскеуді, Ленинградты қорғауға, Волга бойындағы, Курск даласындағы шайқастарға, партизан қозғалысына, Украина, Белоруссия, Балтық бойын, Молдавияны, сондай-ақ еуропалық мемлекеттерді азат етуге, Берлинді алуға, Жапон милитаристерін талқандауға белсене қатысты.
Осы соғыста 27 млн. адамның өмірі қиылды десек, соның ішіндегі 1 млн. 700 мың адам қазақстандық болған. Ал, осы көрсеткіштің ішіндегі 50 000 адам осы Семей жерінен аттанған қыршындар еді. Бір ғана қала үшін бұл аз көрсеткіш емес екені анық.
Семей өңірі бойынша 53 адам Кеңес Одағының Батыры атанды.
Қойгелді Аухадиев 1907 жылы Семей облысы Көкпекті ауданының Өрнек селосындағы кедей шаруа семьясында туған. 1942 жылы Қызыл Армия қатарына шақырылды. 13- Армияның 6- гвардияшы Қызыл тулы атқыштар дивизиясының құрамында ұрысқа қатысады.
Гвардия кіші сержанты Қойкелді Аухадиев өзін ер жүрек те батыл командир – бронебойщик ретінде көрсете білді. Оның жауынгерлік есебі: жаудың үш танкін қиратты, екі танкін, оқ-дәрі тиелген үш жүк автомашинасын өртеп жіберді, өздігінен жүретін екі «фердинанд» зеңбірегін және расчетымен бес станокті пулеметін жойды.
Днепрден өткен кезде неміс-фашист басқыншыларына қарсы күресте көрсеткен қаһармандық ерлігі үшін КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1943 жылғы 16 қазандағы Қаулысы бойынша кіші сержант Қойкелді Аухадиевке қайтыс болғаннан кейін Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Әбеуілов Мұқатай 1917 жылы Шұбартау ауданы, «Сарықамыс» ауылында туған. Соғысқа дейін «3-ші бесжылдық» кеңшарында жұмыс істеген. 1941 жылы тамыз айында Армия қатарына алынған. Соғыс кезінде 1–ші Белорус қатарының құрамында жєне 2,3,4–ші Украин соғысына қатысып үш рет жараланып, сауыққаннан кейін қайта өз қатарына қосылды. Зеңбірекші Мұқатай ерлігімен батылдығы үшін 1 дєрежелі Отан соғысының орденімен наградталған. 1944 жылы сәуір айында қатардағы Әбеуілов шабуылда қатты жараланды. Жарты жыл зеңбірекші – артиллерист әскери аурухана төсегінде жатады. Оған жарты жыл туған еліне барып қайтуға демалыс береді. Бірақ ол бас тартып, өзінің жауынгер достарына баруға асығады.
1944 жылдың күзінде Кеңес әскерлері румын – венгер шекарасына жетіп, Венгрия жерін қорғауға қатысты. Ұрыс басталып артеллиристер әскери бұйрықты өтеуде, жаудың ойлануына мұрша бермеді. Мұнда ерекше көзге түскен нысаншы М. Әбеуілов болған, зеңбірекшілер тобы болды. Аз уақыт ішінде М.Әбеуілов 4 танкіні жойды, 4 бронетранспортерді, 50 шақты жаудың көзін жойған. N 179754 артиллеристер қаумының ерліктері туралы жаңалық бүкіл корпусты дүр сілкінтті. Ержүрек нысаншы М.Әбеуілов Венгрия территориясына жаудың ересен зор күшін жєне техникасын өткізбей қатты тойтарыс берді.
Жергілікті пункттер Бихор-Уцрван, Епископа-Бихар, Тепе, Надьколло қаласын азат ету кезінде ерекше көзге түсті. Қиян-кескі шайқастарға жаяу әскерлермен бірге шығып, өз қаруымен қорғап жүрді. 1944 жылы қазан айының 8-нен 26 – на дейін аралықта М.Әбеуілов өз қаруымен 3 ірі калибрлі зенитті қондырғыларды, 2 танкіні, 2 минаметті батареясын, 3 зеңбіректі, 6 автокөлік, 60 шақты фашистердің көзін жойды.
1944 жылы 6 желтоқсанда М.Әбеуілов ұрыста ерлікпен қаза болды.
Ол Венгрияның Махора деген жергілікті пунктінде жерленген. Соғыста неміс-фашист басқыншыларына қарсы әскери тапсырманы орындағаны үшін сержант М. Әбеуіловке жоғары Кеңес Президиумының Қаулысы бойынша 1945 жылы 28 маусымда Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Бекбосынов Серікқазы 1925 жылы Семей облысының, Абай ауданының, Архат ауылында туған. Соғысқа дейін жұмысшы болып істейді де 1943 жылдың қаңтарында Қызыл Армия қатарына шақырылды. Карелия майданының 99 гвардиялық дивизиясының 300 гвардиялық атқыштар полкінің жауынгерлері сапында шайқасқа кірген он сегіз жасар жерлесіміз 1944 жылдың жазында Свирь өзенінен өтіп, қарсы жағадағы қалың орман ішінде орналасқан жаудың құпия бекіністерін ашу тапсырылған. 12 ержүрек ерікті жауынгерден құрылған десантқа мүше болды. Осынау қауіпті де қатерлі тапсырманы орындау кезіндегі көзсіз батырлығы, жауынгерлік және саяси тәрбиеге беріктігі негізінде жасалған таңғажайып ерлігі, қаһармандығы үшін 1944 жылы 21 мамырда Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Батырлар Свирь өзеніне түсісімен жау тұрған жақ қозғала бастады. Бірнеше сал жағада тұрғанда-ақ қирады. Бекбосынов өзінше шешім қабылдап суға секіріп түсті де, арғы бетке жүзіп шықты. Финдер батырларға минометтен, артиллериядан оқ жаудырды, пулеметтер зіркілдей бастады. Көп кешікпей ер жүрек жауынгерлер шағын плацдармға ие болды. Фашистер жеті рет қарсы атакаға шығып, біздің жауынгерлердің күші басым жаумен жеті рет ұрыс салуына тура келді. Алайда, Бекбосынов пен оның достары қолға түсірген әр сүйем жерді қорғап қалды. Ол 1979 жылы көктемде сол қаһарлы жылдардың қанды шайқастары жүрегіне салған ауыр зардаптан мезгілсіз қайтыс болды.
Белібаев Закария 1917 жылы Семей облысының, Абай ауданы, Архат ауылында туған. Қызыл Армия қатарына 1939 жылы шақырылды. Отан соғысының түрлі майдандарында ұрыстарға ќатысады. 60- армияның әскерлері тегеуірінді шабуыл жасап, шегініп бара жатқан жауды қуа отырып, Днепрден өту тарихы басталды.
21 дербес понтон-көпір жасау батальоны өзеннен әскерлерді өткізуді қамтамасыз ету жөнінде бұйрық алды. Понтоншы З.Белібаев ерекше көзге түсті. Түн жамылып қайықтарға, понтондарға, салдар мен басқа да қолдан жасалған құралдарға әскерлер, техника мен оқ-дәрі тиеледі.
Фашистер судан өтіп келе жатқандарды ерте байқап қалды да, оқ жаудырды. Көп адам жараланды. Десант тобының командирі де ауыр жарақат алды. Понтоншы З.Белібаев топты басқаруды өз қолына алды. З.Белібаев өзен үстіндегі шайқаста қайық тесіктерін тығындап, понтондарды сақтады, құтқаруда жауынгерлерді ұйымдастырды. Ақыры жағаға жетіп, гитлершіл-фашистерге тойтарыс берілді. Дұшпанның бората жаудырған оғы астында З.Белібаев бірнеше тәулік бойы мұздай суды кешіп, бір бөлімшеден соң екінші бөлімшені біздің қолымыздағы плацдармға өткізіп отырды.
Плацдарм бір сағат сайын кеңейтіліп, нығая берді. Біздің бөлімшелеріміз қосымша қуатты күш алып, гитлершілерді батысқа қарай ығыстырып тастады. Днепрден өткен кезде көрсеткен ерлігі мен батырлығы үшін аға сержант З.Белібаев бірнеше тәулік бойы мұздай суды кешіп, бір бөлімшеден соң екінші бөлімшені біздің қолымыздағы плацдармға өткізіп отырды.
Плацдарм бір сағат сайын кеңейтіліп, нығая берді. Біздің бөлімшелеріміз қосымша қуатты күш алып, гитлершілерді батысқа қарай ығыстырып тастады. Днепрден өткен кезде көрсеткен ерлігі мен батырлығы үшін аға сержант З.Белібаевқа 1943 жылы 10 қазанда Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Соғыс аяқталғаннан кейін еліне оралып, кейіннен қайтыс болды.
Будник Г.Д.
Будник Гавриил 1924 жылы Жарма ауданының, Георгиевка селосында туған. 1942 жылы майданға аттанып, 8–атқыштар дивизиясының құрамында шайқасады.
иевтің солтүстігінде Мнево участогінде – Припять өзенінінің сағасында Днепрден бірінші болып 13 армияның әскерлері өтті. Ауыр жағдайда өзеннен тез және кенеттен өтуді қамтамасыз ету қажет болды. өзеннен өтуге әзірлену үшін командование барлауға жібергендердіњ бірі Г.Будник еді. Ол нөсер жаңбырдың астында бөренеге отырып оң жағаға өтеді. Өзеннен тез өтуге ыңғайлы орын белгілеп, жаудың орналасқан жерін анықтап алды да, ержүрек жауынгер қайта оралады. Сөйтіп ол бүкіл полктің адам құрамының өзеннен өтуіне үлкен жәрдемін тигізді.
1943 жылдың 24 қыркүйегінде Г.Д.Будникке Днепрден өткен кезде көрсеткен ерлігі, тапқырлығы мен батылдығы үшін оған Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Г.Будник Деснадан өткен кезде тағы да үлкен ерлік, тапқырлық пен батылдық көрсетті.
1945 жылы Г. Д. Будник Киевтің авиация училищесінде оқыды, оны бітіргеннен кейін авиация бөіліміне қызметке жіберілді.
Бурлаченко С. 1914 жылы Семей облысы, Ново-Шульба ауданының Алексеевка селосында туған. Соғысқа дейін слесарь, шофер болып жұмыс істейді. Қызыл Армия қатарына 1942 жылы қаңтарда шақырылды. Батыс, Сталинград, 1–Белорус майдандарындағы ұрыстарға қатынасады. 1943 жылы екі рет жараланады.
1945 жылдың басында поляк жерінде кескілескен ұрыстар болып жатты. Неміс-фашист командованиесі совет әскерлерінің фашистік рейхқа баратын жолындағы соңғы бөгет – Польшадан айрылып қалудан қорықты.
1945 жылдың басында Суворов орденді Қызыл Тулы 47–ші гвардиялық Умань танк бригадасы құрамында танк жүргізуші механик С.Ф.Бурлаченко Польша территориясындағы кескілескен шайқастарға қатысты.
1945 жылы 16 қаңтарда таң ата жүргізуші – механик Бурлаченконың машинасы бар «Т-34» танктер тобы қалаға кіретін жолдарды барлап, қаланың батыс жақ шетіне кіріп, жаяу әскер бөлімдері келгенше сол арада бекінуге бұйрық алды. Қаланың шет жағында қызу шайқас басталады. Ұрыс қыза түскен кезде танк командирі оққа ұшты.
«Танкті басқаруды қолыма аламын»- деді Бурлаченко. Қазақстандық жауынгер шеберлікпен басқарған қуатты машина шынжыр табанымен фашистердің үрейін ұшырды. Бурлаченко өзінің машинасын батылдықпен гитлершілердің соғыс техникасы мен ат-арба колоннасына қарай тура бағыттады. Колоннаның ойран-топыры шықты. Оның ер-жүректілігі мен тапқырлығы арқасында жауынгерлік тапсырма орындалды. Ол өз танкімен қалаға бірінші болып еніп, соғыс операциясының аяқталуына үлес қосты.
1945 жылғы 27 ақпандағы ұрыста көрсеткен батырлығы мен тапқырлығы үшін гвардия кіші сержанты С.Ф.Бурлаченкоға Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Соғыстан кейін бейбіт еңбекке оралды. Семейдегі N6 автобазада шофер болып жұмыс істеді. Кеңес Одағының Батыры Степан Бурлаченко 75 жасқа қараған шағында қайтыс болды.
Виктор Васльевич Буторин 1898 жылы Семей қаласында туған. Қызыл Армия қатарына 1941 жылдың қарашасында шақырылды. 16–гвардияшы атты әскерлер дивизиясының құрамында Сталинград және Орталық майдандарда ұрыстарға қатысады, үш рет жараланды. Ерлігі үшін Қызыл Ту орденімен, «Ерлігі үшін», «Сталиградты қорғағаны үшін» медальдарымен наградталды.
1943 жылдың жазы мен күзінде гвардия аға сержант Буторин күптеген қызу ұрыстарға қатысты. Әр ұрысқа қатысқан сайын оның жауынгерлігі шыңдалып, даңқы арта берді. Виктор Буторинді әрқашан да ең жауапты және қауіпті тапсырмаларды орындауға жіберілді.
1943 жылдың ұмтылмас күзінде Орталық майданның сол жақ қанатындағы әскерлер қолда бар заттарды пайдаланып, Деснадан өтті де Черниговқа кіре берісте ұрысқа қатысты. Чернигов түбіндегі ұрыстарда 16–гвардияшы атты әскер дивизиясының 62–гвардияшы атты әскер полкінің взвод командирі аға сержант Буторин тағы да көзге түсті. Шабуылшы топтың алдында келе жатқан взвод дұшпанның минометтен, пулемет пен мылтықтан нөсерлете атқан оғына тап болды. Жаудың өздігінен жүретін «Фердинанд» зеңбірегі жақын жерден үдете оқ жаудырып, біздің бөлімшелеріміздің алға басуын тежеді. Тәжірибелі жауынгер Буторин жаудың бората атқан оғының астында қалуға болмайтынын түсінді.
Буторин взводты шабуылға бастады. Екі рет жараланған ол бірінші болып, жауға шабуылға шықты. Жау үрейі ұшып, солдаттары мен офицерлерінің күптеген өліктерін қалдырып, қаша жөнелді. Сол күні 21 қыркүйекте дивизия жауынгерлері Украинаның облыстық орталығы – Черниговты азат етті. 16–гвардияшы атты әскер дивизиясына Чернигов дивизиясы деген атақ берілді.
Отан үшін ұрыстарда көрсеткен ерлігі мен батырлығы үшін Кеңес Одағының Жоғары Кеңесі Президиумының 1944 жылғы 15 қаңтардағы Қаулысы бойынша гвардия аға сержанты В.Буторинге Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Иван Варепа 1910 жылы Семей облысы, Жарма ауданы, Перьятенка ауылында туған. 1941 жылы майданға шақырылды. Сталинград, Украин, 2 – Белорус майдандарындағы ұрыстарға қатысады. 77 – гвардияшы Чернигов атқыштар дивизиясы Днепр үшін шайқастың соғыстың барысы үшін қаншалықты шешуші мәні бар екенін жақсы түсінді. И. Варепа өзінің бөлімшесімен арнасы кең Днепрден алғашқылардың бірі болып өтті. Гвардияшылар фашистерді өздеріне жақын жіберіп алды да, пулеметтен, автоматтан оқ жаудырып, гранат лақтырып, жаудың жанталаса жасаған төрт қарсы атакасына тойтарыс берді. Осы кезде 288–гвардияшы полктің бөлімшелері оң жағаға шығып, жұмыла атака жасады, гитлершілерді қорғаныстың алдыңғы шебінен қуып шықты.
И.И.Варепаның пулемет расчетының тапқыр да батыл қимылы Днепрде жеңіске жетуге көмектесті. Осы ұрыста батыр жауынгер бірнеше атыс ұясы мен 20- дан аса гитлершілерді жойып жіберді.Днепрден өткенде көрсеткен ерлігі мен батырлығы үшін 1944 жылы 15 қаңтарда И.Варепаға Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Иван Тихонович Гулькин 1923 жылы бұрынғы Семей облысындағы Белағаш ауданының Алексеевка поселкесінде туды. Соғыстың алғашқы күні армияға шақырылды. 1942 жылдың мамыр айынан бастап майданда болды. 1–шабуылшы авиация корпусының 292–шабуылшы авиация дивизиясы 667–шабуылшы авиация полкінің ұшқышы аға лейтенант И.В. Гулькин Ұлы Отан соғысы кезінде жауға 95 рет қарсы ұшып шықты.
Ол Волхов, Калинин, Воронеж және далалық майдандарында әуеде ұшып жүріп жауға соққы берді. 1942 жылы Қызыл Жұлдыз Орденімен, ал 1943 жылы Қызыл Ту орденімен наградталды. Жауынгерлік тапсырманы орындау кезінде И.Т.Гулькин дұшпанның 26 танкісін, жаяу әскері мен жүк тиеген 112 автомашинасын, 17 зенитті және артиллерия батареясын, 2 оқ-дәрі қоймасы, 2 жанар май қоймасын, 18 бекініс атыс пунктін, 13 темір жол вагонын және 500–дей солдаты мен офицерін жойып жіберді.
1943 жылдыњ 29 шілдесінде 225 – биіктіктен шығысырақ жердегі жаудың танкілері мен автомашиналарына шабуыл жасау кезінде Гулькин дұшпанның екі танкісін жойып, оқ-дәрі қоймасын, 20–ға жуық гитлершіні жойып жіберді. Соғыс кезінде совет ұшқышы немістің 3 истребителін атып түсірді.
Иван Гулькин гитлершіл басқыншылармен қан төгіс ауыр шайқастарда ерлік көрсеткен ерлігі үшін Кеңес Одағының Жоғары Кеңесі Президиумының 1944 жылғы 15 қаңтардағы Қаулысы бойынша Кеңес Одағының Батыры атағына ие болды. Бірақ батыр Жеңіс күнін көре алмады. Ол 1945 жылғы 4 мартта жаумен қызу шайқас кезінде қаза тапты.
Железняков П. 1918 жылы Семейде туған. 1942 жылы мамырда Железняков майдандағы армияға келіп, қатардағы ұшқыш, звено және авиаэскадрилья командирі болып ұрысқа қатысады.
Алғаш рет Оңтүстік-батыс майданда ұрысқа кірген штурмовик П. Железняков көп кешікпей гитлершілерге қырғидай тиді. Қатардағы ұшқыштан тәжірибелі, ұрыста шыныққан эскадрилья командиріне дейін өседі. Железняков жеке басының үлгісімен қарамағындағы ұшқыштарды соғыс өнеріне үйретеді, олар үшін ерліктің, батырлық пен қаһармандықтың өнегесі болады. Тек 1943 жылғы қыркүйектен бастап, эскадрилья 341 рет ұшып шығып, ұрыс салды. Эскадрилья жаудың 12 самолетін, 7 батереясын, танк және жанар май тиелген 2 темір жол эшелонын, жүк тиелген 235 автомашнасын, 27 танкін жєне 550 – ге жуық гитлершіл солдат пен офицерді жойып жіберді.
Отан үшін ұрыстарда көрсеткен ерлігі және батырлығы үшін Кеңес Одағының Жоғары Кеңесі Президиумының 1944 жылғы 15 қаңтардағы Қаулысы бойынша П. Железняковке Кеңес Одағының батыры атағы берілді. Ол және оның жауынгер жолдастары, әсіресе Орел-Курск доғасында, Днепр мен Вислада, Сандомир мен Прага түбінде болған ұрыстарда ерекше ерлікпен шайқасты. Ер жүрек ұшқыш гвардия майоры П.Ф. Железняков соғыстан кейін де Кеңес Армиясы қатарында қызмет атқарды. Ол 1951 жылы қызмет бабында жүріп, қайғылы қазаға ұшырады.
Юрий Федорович Занудин 1923 жылы 25 мамырда Семей облысының Бородулиха ауылында туған. 1941 жылы өзі сұранып майданға кетеді.
Занудиннің ротасы Жевань деревнясы көшелерінде ұрыс салды. Фашист жендеттерден осы елді пунктті тазартқан рота Бася өзенінен өтіп, немістерді траншеялардан қуып шығып, күші басым жаумен ұрыс жүргізді. Занудиннің жауынгерлері жаудың қоршауында қалып қойды, бірақ бұл жолы да төтеп беріп, көмекке жаңа күш келгенше орындарынан тапжылған жоқ. Аға лейтенант Ю.Ф. Занудиннің бөлімшесі алғашқылардың бірі болып Днепрден өтті. Рота бекініске көшіп, дұшпанның атакаларын тойтарды. Сондай-ақ жау оғының астында өзеннен өтетін көпір салып жатқан саперлердің қимылын бүркмелеуде болып, көпір салынды. Көпір үстімен біздің әскерлеріміз, соғыс техникасы арғы бетке өте бастады.
Неміс-фашист басқыншыларына көрсеткен ерлігі үшін КСРО Жоғары Президиумының Қаулысымен 1945 жылы 24 наурызда Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Владимир Алексеевич 1919 жылдың 24 сәуірінде Харьковте туды. 1932 жылы Қазақстандағы туыстарына көшіп келді, 1935 жылдан бастап Алматыда тұрып тау-кен институтын бітірді.
В.А.Засядько майдандағы даңқты жауынгерлік жолын Қазақстанда құрылған 73- гвардияшыл Сталинград атқыштар дивизиясының құрамында өткізді. Сталинградты қорғауға, Украинаны азат етуге қатысты. Қызыл Жұлдыз және 2–дәрежелі Отан соғысы ордендерімен наградталды.
1943 жылы 26 қазанда гвардия аға лейтенант Засядькоға Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Кировоград облысын азат ету үшін болған күресте В.А. Засядько ерлікпен қаза тапты. Днепрді азат етуде қорғанысты шебер ұйымдастыра білген В.А. Засядьконың шебер басқаруымен артиллерия оғынан жаудың 2 рота жаяу әскері, оқ-дәрі тиелген 5 автомашинасы,алты стволды 2 минометі, 6 пулемет ұясы құртылды.
16 қазанда полк тағы да шабуылға шықты. Засядько шабуыл жасаған жаяу әскерлерге көмектесу үшін алдын-ала ойластырылған артиллериялықатқылау ұйымдастырды. Соның нәтижесінде полк Днепропетровск облысындағы Бородаевка селосының шығыс аймағын ойдағыдай меңгеріп, көптеген соғыс олжасын қолға түсірді. 1943 жылғы 26 қазандағы Жоғары Кеңстің Қаулысымен В. Засядкоға Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Батыр оқыған қаладағы №1 мектепте Мемориалдық тақта орнатылған, қалада орталық көшелердің бірі батыр есімімен аталады.
Дмитрий Камоликов 1923 жылы Семей облысының Белағаш ауданында кедей шаруа семьясында туды. 1941 жылы желтоқсанда шақырылған. Полк мектебінде әскери дайындықтан өткен соң, Сталинград майданына барлаушы-автомаьчиктер ротасына жіберілді. Кейін Батыс және 2 – Украин майдандарында соғысты.
Сержант Камоликовқа өз бөлімшесімен Тиссанның оң жағасындағы плацдармды алу және батальон жауынгерлерінің өзеннен өтуін оқпен бүркемелеп тұру жөнінде бұйрық берілді. Батырлықтың үлгісін көрсетіп, сержант Камоликов борап тұрған миномет пен пулемет оғының астында өзнге секіріп түсіп, алғашқылардың бірі болып қарсы жағаға жүзіп шықты. Гвардияшылардың батыл қимылына шыдай алмай, есеңгіреп қалған дұшпан қолайлы шептен қуылды. Камоликов бөлімшесінің тбанды да батыл қимылы гитлершілердің қатарын шайқалтты, жаудың 70 солдаты мен офицері тұтқынға алынды, бөлімдерімізге дұшпанның қорғаныс шебіне 7 километр өтіп, Шаруд деревнясын алуға жағдай жасалды.
Тисса өзенінен өтерде көрсеткен тапқырлығы мен ерлігі үшін КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1945 жылғы Қаулысы бойынша сержант Д.Т. Камоликовқа Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Петр Григорьевич 1923 жылы Чита облысындағы Сречинскіде туды. Соғысқа дейін Шар станциясында тұрды.Қызыл армия қатарына 1941 жылы Жарма аудандық әскери комиссариатында шақырылды. Әскери училищеде оқығаннан кейін Сталинград, Оңтүстік және 4–Украин майдандары құрамында соғысқа қатысты. «Ерлігі үшін», «Сталинградты қорғағаны үшін» медальдарымен наградталды.
Кеудесін пулемет оғы тесіп өткен ер жүрек командир амбарзураның аузын өз денесімен жапты. Ондаған оқ денесін тесіп өтті, бірақ ажал сеуіп тұрған пулемет гвардишылардың қанына қақалып, үні өшті. Тап сол сәтте рота жауынгерлері атакаға шығып, гитлершілерді қирата жеңді.
Ерен ерлігі мен батырлық көрсеткені үшін КСРО Жоғарғы Кеңесі 1944 жылғы Қаулысымен гвардия лейтенанты П.Г. Карелинге қаза болғаннан кейін Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Шар станциясындағы Батырдың өзі оқыған мектеп оның есімімен аталады.
Махмет Қайырбаев 1925 жылы Бесқарағай ауданында туған. 1942 жылы Қызыл Армия қатарына шақырылып, бірден әскери-артиллерия училищесіне оқуға жіберілді. Бас командованиенің резервіндегі 17- дербес танкіге қарсы истребитель-артиллерия бригадысының құрамында әр түрлі майдандарда соғысты. 1 және 2 дєрежелі Отан соғысы, Александр Невский ордендерімен, медальдарымен наградталды. 1944 жылдың 19 тамызында 712 – танкіге қарсы истребитель артиллерия полкінің батарея командирі аға лейтенант Қайырбаев пен оның он бес жауынгері үшін мәңгі өшпес даңққа бөлену жолы басталған күн еді. Бұл оқиға Литва жерінде, Шауляй қаласының батыс жағында болды. Неміс-фашист әскерлері танкімен күшті шабуыл жасап, Қызыл Армия бөлімдерінің қорғаныс шебін бұзып өтіп, қалаға кіруге ұмтылды. Фашистер командованиесі өзініњ Курляндиядағы 400 мың әскері қоршауда қалып қояды деп қорқып, біздің бөлімдерді Балтық жағалауынан алысқа қуып тастауға тырысып бақты. Қайырбаев он бес жауынгерімен қоршауда шайқасып жатқан полк батареяларының біріне көмектесуге бұйрық алды. Бара жатқан жолында Қайырбаевтың батареясы дұшпанның өздерінен әлдеқайда басым күшіне тап болды. Аға лейтенант оларға атака жасап, 70- ке жуық неміс-фашистерді өлтіріп, қоршауда қалған батареяға көмекке жетті. Осы кезде батарея құрамы артиллерияның қолдауымен ұрысқа шыққан жаудың жаяу әскері мен 30 танкіге қарсы ауыр ұрыс жүргізіп жатты. Қайырбаев басшылықты өз қолына алып, жаудың жеті атакасын тойтаруды ұйымдастырды. Екі зеңбірек істен шықты. Қайырбаев қалған зеңбірекпен жаудың үш танкісін өртеп, немістің жаяу әскерімен бетпе-бет ұрысқа кірісті.
Кескілескен осы шайқаста ер жүрек офицер бастаған жауынгерлер бір батальонға жуық гитлершілерді жайратты. Неміс танкілеріне Шауляйға өтер жол жабылды. 1945 жылғы 24 наурызда Махмет Қайырбаевқа Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Иван Ильич Корнев 1900 жылы бұрынғы Семей облысының Бесқарағай ауданында туған. Жасы 40 – тан асқан Иван Корнев майданға 1941 жылдың күзінде келді. Ол 124 – ші атқыштар дивизиясыныњ 781 – ші полкі құрамында Солтүстік-Батыс, Калинин, 1 – ші Прибалтика жєне 3 – ші Белорус майдандарында гитлерлік басқыншылармен шайқасты. Семейлік жауынгерлер бұл ұрыстарда өзін Отанның батыр ұлы ретінде көрсетті. Ерлігі үшін Қызыл Жұлдыз орденімен және үш жауынгерлік медальмен наградталды. Ол бірнеше рет жараланды, бірақ госпитальдарда көп жатпай , біраз емделгеннен кейін қайтадан өз бөліміне қайтып оралды. Беллоруссияны азат ету үшін ұрыстарда Иван Корнев автоматшылар бөлімшесінің командирі болып тағайындалды.
1944 жылғы мамырдың аяқ кезінде Витебск облысының территориясында қиянкескі ұрыстар жүріп жатты. Фашистер әрбір метр жерге кенедей жабысып, жанталасты. Алайда, алға ұмтылған біздің жауынгерлердің қимылына төтеп бере алмады. Осы ұрыстарда Иван Корнев ерекше ерлігімен көзге түсіп, екінші рет Қызыл Жұлдыз орденімен наградталды және 39 – шы армияның қолбасшысы генерал Людниковтан алғыс алды.
1945 жылы қаңтарда Шығыс Пруссиядағы ауыр ұрыстарда Корнев басқарған автоматшылар бөлімшесі жаудың күшті бекінісінің алғы белдеуін бұзып өту үшін болған ұрыстарға қатысты. Әсіресе жауынгер Корнев немістердің аса қуатты тірек пунктіне айналған Пилькаллен қаласын (қазіргі Калининград облысының, Добровольск) поселкесін алуда зор ерлік жасады. Ұрыстардың қызған кезінде ол үш рет атакаға бірінші болып көтеріліп, басқа жауынгерлерді жігерлендірді. Ол Отан алдындағы борышын ақырына дейін адал орындап, ұрыс даласында қаза тапты. 1945 жылдың 19 сєуірінде Иван Ильич Короневке Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Иван Васильевич Косенков 1923 жылдың 30 желтоқсанында Семей облысының Белағаш ауданындағы Богословка селосында шаруа семьясында туған. 1941 жылы желтоқсанда Қызыл Армия қатарына шақырылды. 1- дәрежелі Отан соғысы орленімен және медальдарімен наградталды. Сержант Косенков Днепрден өту кезінде екі қайықты қосып байлап, оған снарядтарымен 76 миллиметрлік зеңбіректі тиеп алды да, дұшпанның артиллерия-минометтері мен пулеметтерінің зуылдаған оғының астымен жүріп отырып, өзеннің оң жағалауына шықты. Зеңбіректі жағаға орнатып, атыс позициясына қойды да, дұшпанды төпеп атқылады.
Косенков өз зеңбірегінің оғымен жанталасқан жаудың бірнеше қарсы атакасына тойтарыс берді.Гитлершілердің көптеген солдаттары мен офицерлерін, бірнеше атыс ұясы мен соғыс техникасын жойып жіберді.
Днепрден өтерде неміс-фашист басқыншыларға қарсы ұрыстарда ерлік пен батырлық көрсеткені үшін КСРО Жоғарғы Кеңесі 1944 жылғы 22 ақпандағы Қаулысы бойынша сержант Иван Васильевич Косенковқа Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Молдағалиев Жанғазы 1917 жылы бұрынғы Семей облысы, Абай ауданындағы Бестамақ ауылында туған. Жанғазы жастай жетім қалса да, орта мектептің 8 – сыныбын тәмамдап, аудандық кеңес атқару комитетінде хатшылық қызметін атқарады. Әскери қызметке 1938 жылы шақырылды.
Ұлы Отан соғысы басталған күннен-ақ Жанғазы Молдағалиев гитлершіл басқыншылармен батыл айқасқа түсті. Гвардияшы лейтенант Молдағалиев ротасының жауынгерлері Елизарово селосын азат етіп, жаудың жүзден аса солдаты мен офицерін жойып, 25 гитлершіні тұтқынға алды.
Фашистер оқты үсті-үстіне жаудыртып жатыр. Гвардияшыларға қатер төнді. Молдағалиевтің ротасы тағы да жауынгерлік тапсырма алды. Бұл жолы жау қорғанысының деревняға таяу орналасқан тірек-пункті – 167,2 – биіктікті басып алу қажет.
1943 жылдың қазан айында рота командирі, гвардия лейтенанты Молдағалиевқа Днепрден өтіп, арғы жағалауды басып алу және басқа әскери бөлімшелері келгенше ұстап тұруға бұйрық берілді. Молдағалиевтің басшылығындағы рота түн ішінде қиындықтарға қарамастан өзеннен өтіп, қатты қақтығыстан соң Днепрдің оң жақ жағалауында бекініп алды. Соның нәтижесінде біздің әскерлер Днепрден өтіп фашистерге тұтқиылдан шабуыл жасады. Жау қатты қарсылық көрсетті. Черноправка деревнясы маңында немістер күшті қорғаныс бекіністерін жасаған еді. Біздің әскери бөлімшелердің шабуылдары тоқтап қалды. Жау оқтың астына алды. Осы бір қиын қыстау сәтте гвардияшыл лейтенант Молдағалиев Александар Мотросовтың өшпес ерлігін қайталап, жау дзотының аузын өз денесімен жапты. Сол-ақ екен, жауынгерлер жауға лап қойып, тас-талқанын шығарды. Жаужүрек командирдің ерлігі жауынгерлерге жігер берді. Гвардияшылар қаза болған батырдың кегін қайтарып, жауды талқандады да, тірек пунктін басып алды.
Жанғазы Днепропетровск облысындағы Черноправка деревнясының жанына жерленді. КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1944 жылғы 19 наурыздағы Указымен Жанғазыға Кеңестер Одағының батыры атағы берілді. Жанғазы Молдағалиев Сталинград, Дон майдандарындағы ерліктері үшін 2 рет «Қызыл Жұлдыз» орденімен, «Ерлігі үшін» медалімен, Жоғарғы бас қолбасшының бірнеше мақтау грамоталарымен марапатталды. Жанғазы Калинин, Сталинград, Дон, Воронеж, үшінші Украина майдандарында әуелі взвод, одан кейін ротаны басқарды. Елизарово селосындағы №1 украин орта мектебі мен Семей аймағындағы Абай ауданы, өзінің кіндік қаны тамған жерінде, Тоқтамыс ауылындағы орта мектеп Жанғазы Молдағалиев атымен аталады.
Сергей Рубусин 1924 жылы 24 қаңтарда Барнаул қаласында туған. 30- жылдары Рубусиндер семьясы Семей қаласына көшіп келді. Сергей Рубусин 15 жасынан бастап болат құюшының үйренушісі болып еңбек етіп, сонан соң темір жолда істейді. Ол жақтан 1942 жылы Қызыл Армия қатарына алынады. 2 және 1- Украин майдандары құрамында ұрыстарға қатысады.
13 – армияның қарамағында қимыл көрсетіп жүрген ранецті огнеметтердің 47- дербес батальоны 1945 жылы 2 ақпанда жаудың мықты бекінген қорғанысын бұзып, Штайнау қаласын басып алатын жаяу әскерге көмектесуге бұйрық алды.
Қызыл әскер Рубусин жаудың тірек пункттерін жоятын штурмшы топтың алдыңғы қатарында болды. Рубусин автоматтан атып, гранат лақтырып, тағы 15 гитлершіні сулатып салды, бірақ өзі жау оғынан қаза тапты.
Фашист басқыншыларымен шайқаста көрсеткен ерлігі мен батылдығы үшін 1945 жылы 10 сәуірде қатардағы солдат Сергей Рубусинге қаза тапқаннан кейін Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Ленин орденімен марапатталды.
Федор Середин 1918 жылы 15 ақпанда Семей облысының Бородулиха селосында туған.1935 жылдан Қызыл Армия қатарында. 1937 жылы Ташкенттегі әскери училищені бітіріп, лейтенант атағын алды. 1940 жылы ақ финдерге қарсы ұрыстарға қатысты,шаңғышылар батальонының командирі болды. Жауынгерлік тапсырмаларын үлгілі орындағаны үшін, «Ерлігі үшін» медальімен наградталды. Ақ финдерге қарсы соғыс аяқталғаннан кейін, Куйбышевтегі әскери ччилищеде оқытушы болып істейді. 1943 жылы ақпан айында майданға келді.
24 – гвардиялық әуе-десант полкінің 1 –атқыштар батальонын басқара отырып, қалтқысыз қаһармандығымен және ерлігімен көзге түсті. 1943 жылы қазан айында Ф.Я.Серединге қаза тапқаннан кейін Кеңес Одағының Батыры атағы берілді, Ленин орденімен марапатталды.
1943 жыл… Кеңес әскерлері дұшпанның қарсылығын басып жанша отырып, Днепрге қарай бөгеусіз жылжи берді. Ер жүрек гвардияшылар бір күннің ішінде қарсы атаканың үшеуін тойтарды. Гвардияшылар төзімділік жасап, табандылықпен айқасып, жеңіп шықты.
Николай Силин 1922 жылы 10 желтоқсанда Семей қаласында туған. 1941 жылы Н. Силин Қызыл Армия қатарына шақырылып, Алматыдағы әскери училищеге жіберіледі. 1942 жылғы март айында 8-атқыштар дивизиясының құрамында лейтенант атағын алып, майданға аттанды. Атқыштар взводына, ротасына, батальонына командир болып, Курск иніндегі ұрыстарға, Десна мен Днепрден өтуге, Еуропаның бірқатар елдерін азат ету жорығына қатысты.
Курск иінінде болған шайқас кезінде дивизия біздің армиямыздың оң жақ қанатында қорғанып, Орел-Курск темір жолының бойындағы маңызды учаскелердің біріне тосқауыл жасап тұрды. Ұрыстарда көрсеткен ерліктері мен табандылықтары үшін дивизияның 400 – ден астам солдаты мен офицері ордендермен жєне медальдармен наградталды. Наградталғандардың ішінде 151- ші атқыштар полкінің рота командирі аға лейтенант Силин де бар еді.
1943 жылы қыркүйекте 151 – полктегі капитан Н.Силиннің 1 – батальоны қолда бар қажет құрал жабдықтарымен өзеннен алдымен өтіп шықты да, плацдармды басып алды. Біздің жауынгерлерімізді Днепрге тоғыту үшін жау барлық айла – шарғысын жасап бақты. Фашистер зеңбіректері мен минометтерінен оқты қарша боратты. Осындай қиын қыстау кезеңдерде капитан Силиннің батальоны көп шығынға ұшырады. Батальон гитлершілердің қарсы атакасының бәрін де тойтарып, жауға бір қадам да жер бермеді. Днепрдің оң жағалауында берік бекініп алған батальон дивизияның өзеннен өтуін қамтамасыз етті.
1943 жылы 16 қазанда КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының жарлығымен Кеңес Одағының батыры атағы берілді. Ленин орденімен, Қызыл ту, А.Невский, 1 дәрежелі Отан соғысы ордендерімен және медальдармен марапатталған.
Александр Соломатин 1922 жылы 29 тамызда Семей қаласында туған. Соғыстың алғашқы күндерінен-ақ ол армия қатарында, 1942 жылдан майданда болды. 1945 жылғы 10 сәуірде А.И. Соломатинге Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Атқыштар ротасының командирі аға-лейтенант Александр Соломатин 17–гвардиялық Қызылтулы Суворов орденді механизацияланған бригаданың құрамында жауынгерлік үлкен де даңқты жолдан өтті.
1945 жылы 25 қаңтарда Соломатиннің ротасы плацдармды кеңейту жөнінде бұйрық алды. Аға лейтенант ұрысты шебер басқарып, әрдайым солдаттармен бірге болды, өзінің салқын қандылығымен, ержүректілігімен оларға жігер беріп отырды.
Кеңес Армиясы гитлершіл Германияның территориясына кіруіне және онан кейін фашист жыртқышын өз апанында жермен-жексен етуіне мүмкіндік берген осы көрнекті жеңіске, өзінің әскери ерлігі үшін 1945 жылы 10 сәуірде Кеңес Одағының Батыры атағына ие болған А.Соломатиннің атқыштар ротасының ер жүрек жауынгерлерінің де қосқан үлесі зор.
Ленин орденімен, 1 дәрежелі Отан соғысы орденімен екі рет, Қызыл Ту орденімен және медальдармен марапатталды.
Ыбыраев Айткеш 1924 жылдың 15 мамырында Семей облысының Жаңасемей ауданында туған. Калинин, Брянск, 2 Беллоруссия майдандарында ұрысқа қатысады. Беллоруссия жерін азат етуге қатысты. Осындай қанды шайқастардың бірінде старшина Ыбыраевтың взводы 70 фашист солдатын және көптеген танкті жойып жіберді.
1944 жылы Белоруссия жерінде шабуылды ұрыстар жүріп жатты. Гитлершілер әрбір елді мекенге жармасып, шегінгісі келмеді.
Құрамына старшина Ыбыраевтың зеңбірек расчеты енген 380 – ші Орел атқыштар дивизиясы 1264 – полкінің танкіге қарсы ататын зеңбірек взводы жауынгерлік бұйрықты алған соң, түн қараңғысын жамылып, су бөгетінен өтті. Гитлершілер қарсы атакаға шықты. Зеңбірекшілер взводының командирі Жукашев оққа ұшты. Сол кезде старшина Ыбыраев басшылықты өз қолына алып, зеңбіректен оқ атуды өзі басқарып тұрды.
Гитлершілер ірі күшпен қоршаудан шығуға тырысып, тағы да бірнеше рет қарсы атака жасады. Бірақ олардың бәрінен де ештеңе шықпады. Старшина Ыбыраевтың взводы жаудың қарсы атакаларын тойтарып, оның адам күші мен техникасын зор шығынға ұшыратты. Ыбыраевтың зеңбірегі дәлдеп атып, фашистердің екі жүзге жуық солдаты мен офицерін жайратты, қару-жарақ тиелген 19 автомашинасы мен 55 ат-арбасын өртеп жіберді, танкіге қарсы ататын 6 зеңбірегі мен 12 пулемет ұясын жойды. Бірақ бұл ұрыс старшинаның өміріндегі ақтық шайқас болды. 1944 жылғы 27 қазанда ол қаза тапты.
Жанқиярлық ерлік көрсеткені үшін 1945 жылы 24 наурызда А.Ыбыраевқа Кеңес Одағының батыры атағы берілді. Ленин орденімен, 2-дәрежелі Отан соғысы орденімен, Қызыл Жұлдыз орденімен екі рет және медальдармен марапатталды.
Қапай Ысқақов 1906 жылы 15 шілдеде Семей облысының Жарма ауданындағы Георгиевка селосында кедей шаруаның семьясында туды. 1941 жылғы шілдеде Қызыл Армия қатарына шақырылды. Батыс, Сталинград, 2–Украин майдандарындағы ұрысқа қатысты. Отан үшін ұрыста ерлікпен алдыңғы майдан шебінде жүріп бірнеше рет жараланды. «Ерлігі үшін», «Жауынгерлік ерлігі үшін» медальдарымен марапатталған.
КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1944 жылғы 13 қыркүйектегі қаулысы бойынша Қапай Ысқақовқа Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Кенжебек Шәкенов 1924 жылы 22 ақпанда Семей облысының Жарма ауданында жұмысшы семьясында туған. 1942 жылы Қызыл Армия қатарына шақырылды. 1943 жылы тамызда Ташкенттегі пулемет училищесін бітірген соң майданға шақырылды. 62-гвардиялық атқыштар дивизиясы құрылып болысымен, жорық маршымен Днепр жағалуларына жылжып келді де, 2- Украин майданының 37 – армиясының құрамына енгізілді. 184 гвардиялық атқыштар полкі Днепрдің оң жағалауына өтіп, қолайлы бекініске орнықты. Кенжебек пулемет оғымен тура көздеп, фашистерді жайрата бастады. Осы ұрыста ер жүрек пулеметші 30- ға тарта гитлершінің көзін жойды.
1943 жылы жауынгерлік күзетте болған пулеметші Шәкенов жаудың үш рет жасаған атакасын тойтарып, 17 солдаты мен офицерін және ірі калибрлі пулеметін жойды. Сержант Шәкенов екі рет жараланды. 1944 жылғы наурыз айында Ашхабадтағы жаяу әскер училищесіне оқуға жіберілді. 1944 жылы Днепрден өтуде көрсеткен қаһармандығы мен ерлігі үшін сержант Кенжебек Шәкеновке КСРО Жоғарғы Кеңесі Президумының 1944 жылғы 22 ақпандағы Қаулысымен Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Василий Шулятиков 1917 жылы 9 желтоқсанда Шығыс Қазақстан облысының Большенарым ауылында туған. Кеңес Одағының Батыры Василий Шулятиков ұзақ жылдар бойы Семейде, осы Ертіс өңірінде тұрады, оқу оқыды, қызмет істеді. Оның әкесі 1929 жылы Семей қаласында қайтыс болды. Ал, шешесі Жалғызтөбе станциясында 1942 жылы дүние салды.
Василий 1932 жылы жеті класты бітіргеннен кейін Семейдің педагогоикалық училищесіне түсіп, оны бітіріп шығысымен Георгиевка ауылына қызметке жіберілді. Онда 1935-1939 жылдар аралығында мұғалім, оқу ісінің меңгерушісі, кейінен Маяковский атындағы мектептің директоры болып қызмет атқарды. Осы қызметте жүргенде 1939 жылы Жарма аудандық соғыс комиссариаты арқылы ол Совет Армиясы қатарына шақырылды. Ленинград соғыс округінде қызмет етіп, атқыштар полкінің құрамында ақ финдерге қарсы соғыс қимылдарына қатысты.
Ұлы Отан соғысы басталғанға дейін Эстонияда әскери қызметте болды. Байланыс батальонының телефон-кабель взводы бөлімшесінің командирі болып жүріп,1941 жылдың 22 мамырында неміс-фашист басқыншыларына қарсы соғысқа кірді. Одан соңғы ұрыстар барысында взвод командиріне тағайындалды. Алғашында Балтық жағалауындағы ұрыстарға қатысты. Кейіннен Солтүстік – Батыс, Воронеж, Степной, 1,2–ші Украина майдандарында болды. Еліміздің Батыс шекрасындағы Шауляй қаласынан Румынияның астанасы – Бухарестке дейін қиын да қантөгіс ұрыс жолынан өтті. 1942 жылдың қыркүйегінде Лычково станциясы маңында аса қиын ұрыстар жүргізіп жатқан атқыштар дивизиясының Шулятиков басқаратын взводы шабуылдағы полкты телефон байланысымен сенімді түрде қамтамасыз етті.
1943 жылдың күзінде аса үлкен бөгет – Днепр өзенінен тоқталмастан көсіп өту міндеті жүктелген алғашқы құрамалардың қатарында Василий қызмет ететін дивизияда болды. Дивизия құрамынан арнаулы отряд бөлінді. Ол отрядқа Днепрден өтіп, дұшпан қолындағы қарсы жағалаудан плацдарм алу және дивизияның басқа бөлімдерінің µзеннен тез өтуін қамтамасыз ету жөнінде бұйрық берілді. Аға лейтенант Шулятиков отрядтың байланыс бастығы болып бекітілді. Отряд жауынды, ызғарлы түннің қою қараңғылығын пайдаланып, қолда бар құралдармен өзеннің батыс жағына өтіп шықты. Жау әскерлерімен кескілескен ұрыс басталды. Фашистер қайткен күнде біздің әскерлердің алдыңғы отрядын Днепрге қайта құлатып, өз қорғанысын қалпына келтіруге тырысты. Бірнеше дүркін қарсы шабуылға шықты. Дұшпан самолеттерін іске қосып, ержүрек жауынгерлердің бекінісін астан-кестеңін бомбалай бастады. Дивизияның командованиесімен және негізгі күштерімен сенімді де үздіксіз байланыс болуының арқасында алдыңғы отряд дер кезінде біздің артиллерия мен авиацияның қуатты көмегін алып үлгерді. Шулятиковтың байланысшылары өзеннен өтерде су астымен телефон-кабель линиясын қоса тартып өткен болатын. Жиі-жиі үзілген осы байланыс линиясын аға лейтенант Шулятиков тез қалпына келтіріп отырды. Осының арқасында алдыңғы отряд жауынгерлік бұйрықты табысты орындап шықты.
Осы ұрыстарда көрсеткен ерлігі, табандылығы және батырлығы үшін аға лейтенант Василий Шулятиковқа КСРО Жоғарғы Кеңесі Президумының 1944 жылғы 22 ақпандағы Қаулысымен Кеңес Одағының Батыры атағы беріліп, Ленин ордені мен Алтын жұлдыз медалі қоса тапсырылды. Ұлы Отан соғысы жылдарында жауынгерлік тапсырмаларды үнемі табысты орындап отырғаны үшін Шулятиков екі дүркін «Қызыл Жұлдыз» орденімен, «Ерлігі үшін», «Жауынгерлік еңбегі үшін» медальдарымен және әртүрлі қалаларды алуға қатысқаны үшін тағы да бес медальмен наградталды. 1955 жылы соғыс академиясы жанындағы адьюнктураны бітіріп, соғыс ғылымдарының кандидаты дәрежесін алу үшін диссертация қорғады. 1964 жылы оған доцент ғылыми атағы берілді.
Боздақтар: т.1.- Алматы, т.1.- б.7-16 б.
Боздақтар. 1 том: Семей облысы.- Алматы, 1995.- 8-10 б.
Герои Советского Союза.-Семипалатинск, 2004-56 с.
Ешкім де ешнәрсе де ұмтылмайды// Семей таңы.- 2009.- 7 мамыр.- б.3